Sự đa dạng, tinh tế của nền ẩm thực Ý

Ý không chỉ được biết đến với nền công nghiệp thời trang phát triển hàng đầu cùng nhiều nhãn hiệu thời trang nổi tiếng. Nhắc đến Ý, người ta còn nhắc đến một phong cách ẩm thực độc đáo, đạt trình độ điêu luyện về sự kết hợp nguyên liệu.

Lịch sử ẩm thực Ý

Không chỉ riêng gì Ý mà phong cách ẩm thực tinh tế của phương tây đã được kế thừa từ nền văn minh La Mã cổ đại. Ban đầu người La Mã cổ sinh sống chủ yếu nhờ vào kê hoặc cháo yến mạch, phô mai làm từ sữa cừu, các loại rượu vang thô sơ và những thứ họ có thể thu nhặt từ trong rừng, trên cánh đồng và dưới dòng suối. Dần dần họ biết cách phát triển nghề nông, chuyển đổi nghề thủ công thô sơ thành một ngành khoa học khi cho ra đời các phương pháp chuẩn bị, bảo quản và vận chuyển hàng hóa cũng như các nguồn cung ứng.

Bấy giờ, muối là mặt hàng rất có giá trị được xem như gia vị dùng nêm thức ăn và chất xúc tác trong việc bảo quản thực phẩm. Sau này nước Ý bị tàn phá bởi những kẻ man rợ, những kẻ có thói quen ăn ngấu nghiến bất cứ thứ gì cướp được. Mặc dù vậy, những món ăn mới đã góp phần vào nền ẩm thực Ý từ một số người ngoại quốc mang tới. Người Ả Rập ở miền Nam mang đến mía đường, gia vị, nho khô và mứt trái cây… được xem là “thủy tổ” của món Pizza hiện nay.

Trong khi đó, nguồn gốc của loại mỳ ống ở Ý được ghi nhận khởi nguồn từ người Hy Lạp cổ tới thời Marco Polo, người ta cho rằng chính ông đã mang món mỳ ống tới Venice sau khi trở về từ phương Đông vào cuối thế kỷ 13. Nhưng theo tài liệu ghi chép thì nghành công nghiệp mì ống lại được cho là nhờ công của người Ả Rập đến đảo Sicily vào thế kỷ 12. Từ đó, món ăn được ưa chuộng dần lan ra khắp miền Nam và lan cả lên miền Bắc.

Đến thời kỳ phục hưng ẩm thực Ý đã nâng lên hàng nghệ thuật, điều này thể hiện rất rõ qua các buổi yến tiệc của Giáo Hoàng ở thành Rome, của các quan Tổng trấn thành Venice và có lẽ những buổi yến tiệc trang nhã nhất phải kể đến là những buổi tiệc được tổ chức ở lâu đài Medici, thành Flozence. Nhưng có lẽ những đóng góp quan trọng nhất của nước Ý cho nền ẩm thực châu Âu phải kể đến là việc Chistopher Columbus phát hiện ra châu Mỹ năm 1492. Châu lục mới này đã ban tặng cho châu Âu nào khoai tây, đậu, bí, nào những giống gia cầm mới, ớt, bắp, và trên hết là cà chua. Sau một thời gian được sử dụng như một loại cây cảnh, cà chua được người miền Nam nước Ý nâng lên thành nguyên liệu chính trong hầu hết các món nước xốt của Ý.

Ngày nay, bất chấp mọi nỗ lực chuẩn hóa nấu ăn từ dãy Alps đến các hòn đảo nhỏ ở Địa Trung Hải, nghệ thuật ẩm thực Ý vẫn đứng vững như là một kiểu mẫu về hương vị đa dạng trong các món ăn truyền thống đáng tự hào ở mỗi vùng miền.

Tinh hoa ẩm thực Ý

Khi nhắc đến ẩm thực Ý, người ta nghĩ ngay đến hai món ăn được xem là “quốc hồn quốc túy” là Pizza và Pasta. Bên cạnh đó còn có Phô Mai, Bánh ngọt Rosa… và những nguyên liệu không thể thiếu là Ô liu, tỏi và cà chua. Chiếc bánh Pizza đầu tiên ra đời tại thành phố Napoli của Ý vào năm 1889 và nó trở thành đại diện tiêu biểu nhất cho phong cách hòa trộn độc đáo. Đó là sự kết hợp hoàn hảo của bột bánh mịn, lớp vỏ bánh mỏng, tạo thành lớp áo giòn thơm ngon. Phủ trên bánh là một lớp phô mai Mozzarella vàng óng, béo ngậy, thêm lớp xốt cà chua mịn màng. Trên cùng mặt bánh rắc một ít lá thơm…

Đối với người Ý, một chiếc Pizza đúng chuẩn phải có lớp bánh giòn tan. Tuy nhiên, điều làm cho Pizza từ món ăn bình dân trở thành món đặc biệt sang trọng chính là lớp nhân phủ phía trên bánh. Và người ta có thể cho bất cứ thứ gì lên mặt bánh để tạo thành những chiếc Pizza có hương vị khác nhau. Có rất nhiều loại Pizza khác nhai nhưng phổ thông nhất là Pizza với thịt Jambon hay xúc xích tiêu cay, Pizza hải sản, Pizza thịt viên với hoa quả... Đặc biệt, món Pizza cao cấp được nướng trong lò củi chứ không phải lò điện. Củi phải thật khô ráo, không ẩm mốc, cháy tốt. Bánh nướng bằng loại lò này sẽ vàng đều, giòn và không chát mặt như những chiếc nướng bằng lò điện. Chỉ người sành ăn mới có thể nhận ra điều này. Đây chính là bí quyết tạo nên sự khác biệt giữa các nhà hàng Pizza phổ thông và cao cấp.

Không chỉ có Pizza, người dân Ý còn tự hào vì một món ăn khác. Đó là phô mai. Nó đã vượt ra khỏi biên giới nước Ý để trở thành món ưa thích của những người sành ẩm thực. Không nơi nào có thể làm ra nhiều loại phô mai ngon như ở Ý. Có thể kể đến những loại được các đầu bếp hàng đầu sử dụng như: Mozzarella – dùng để chế biến bánh pizza hảo hạnh, Asiago – một loại phô mai đặc biệt, làm từ sữa bò nguyên chất của vùng thung lũng núi Dolomite. Loại này thích hợp để ăn với mì Ý hay bánh mì. Phô mai pecorcino làm từ sữa cừu cũng có mùi thơm nồng rất đặc trưng và vị ngon khó tả. Chúng được dùng làm một thứ phụ liệu cho các món mì cao cấp giúp làm dậy lên hương Ý rất lạ trong từng món ăn. Có nhiều loại pecorcino nhưng nổi tiếng nhất là loại làm từ vùng Tuscany và Sicily.

Ngoài Pizza, phô mai thì không thể thiếu Pasta (mì Ý) mà đặc trưng là món Spaghetti. Pasta trong tiếng Ý là tên gọi chung cho các loại nui, mì sợi… làm từ bột mì. Có khoảng hơn 350 loại nui, mì... với hình dạng khác nhau, độ dài, ngắn, dày, mỏng khác nhau… Có hai loại pasta tươi và pasta khô. Pasta thường là có màu vàng, nhưng có vài loại pasta có màu đỏ, xanh, đen… Màu đỏ là do người ta cho xốt cà vào bột, màu xanh là do bột được trộn với nước ép rau bina, màu vàng nghệ là do có trộn chung với bột nghệ, màu đen là trộn với mật mực… Tùy kích cỡ, hình dạng, nguyên liệu, xốt ăn kèm và cách chế biến mà pasta có tên gọi riêng, nhưng tựu trung có 4 loại pasta đặc trưng: Pasta cọng dài: Điển hình là cọng mì spaghetti, cọng dài, ống tròn nấu chung với xốt cà. Pasta ống (còn gọi là nui) gồm nhiều loại nui to, nhỏ, thẳng, cong, đầu vạt nhọn hay vạt thẳng... Pasta có các hình thù đặc biệt khác như farfalle là loại nơ, conchiglie là loại nui hình con sò với đủ kích cỡ, fiori hình như cái hoa... và pasta có nhân: Làm từ miếng bột cán mỏng, cho nhân vào và bẻ mí gấp lại như bánh quai vạc hay há cảo. Ngày nay, ở các nước Tây Âu, cùng với bánh mì, pasta là món ăn hàng ngày như các nước châu Á ăn cơm, gạo. Pasta có lượng tinh bột cao, ăn no lâu, thường được dùng làm món chính trong bữa ăn.

Sự đa dạng của ẩm thực Ý

Cũng giống như Pháp, ẩm thực Ý khác nhau một cách thú vị, trải dài từ ngọn núi Alps đến các bờ biển vùng cận nhiệt đới của đảo Sicily. Công thức nấu ăn không chỉ khác nhau ở miền Nam và Bắc mà ngay cả trong một vùng cũng có sự khác nhau. Do đó, đừng ngạc nhiên nếu nhận được hai câu trả lời khác nhau ở hai nơi chỉ cách nhau vài dặm cho việc chế biến cùng một món ăn.

Bên cạnh đó, quan niệm và văn hóa ăn uống của người Ý đều có tình yêu kỳ lạ đối với ẩm thực và cảm thấy tự hào khi thết đãi bạn bè, người thân một bữa ăn thịnh soạn. Bữa ăn gồm nhiều món chính, được chuẩn bị một cách chu đáo trong nhiều giờ liền. Người Ý cho rằng một bữa ăn truyền thống không thể thiếu không khí trò chuyện thân mật, vui vẻ và xem đây như cách thức giao tiếp xã hội. Do đó, mọi người sẽ vừa nói chuyện vừa thưởng thức các món ăn một cách chậm rãi, thư thái.

Sự đa dạng của ẩm thực Ý không chỉ khác nhau ở hương vị, cách chế biến món ăn của từng địa phương, vùng miền mà còn nằm ở sự phong phú về món ăn. Ngoài những món ăn mà cả thế giới biết đến như: Pizza, pasta, phô mai… thì những món ăn tráng miệng, món ngọt cũng rất đa dạng. Bữa sáng nhẹ của người Ý có thể chỉ là ly café với một vài miếng bánh ngọt, thì với bữa trưa hay bữa tối, trong gia đình hay tại những bữa tiệc linh đình, thì khi kết thúc sau những pizza, spaghetti… luôn là café và bánh ngọt Ý.

Trong tất cả các loại bánh ngọt Ý cao cấp, Tiramisu là tên một loại bánh nổi tiếng nhất và bán chạy nhất. Tiramisu hay còn là bánh tình yêu. Bánh là một sự kết hợp hòa quyện giữa hương thơm của cà phê, rượu nhẹ và vị béo của trứng cùng kem phô mai. Cái tên Tiramisu còn được hiểu theo nghĩa là "Món ăn của thần thánh". Loại bánh này có mặt trong tất cả các thực đơn của các nhà hàng, quán cà phê hay quán kem Italy. Vị thơm ngon đặc trưng đã đưa chiếc bánh này đi chu du khắp thế giới và trở thành món không thể thiếu bên những tách cà phê.

Nếu muốn thưởng thức món ăn Ý của nhiều vùng miền khác nhau, khi đi ăn phải vào nhà hàng Ý có bảng “International”. Nếu không chỉ được thưởng thức món ăn Ý của một địa phương.

Người Ý chuộng sử dụng dầu Ô liu nhất, kế đến là tỏi và cà chua. Kỹ thuật nấu của Ý thường đơn giản, thời gian chuẩn bị ngắn. Ngoại trừ các món thịt om như: Ossobuco và risotto.

Sưu tầm