Làng cào hến

Thứ Tư, 18/12/2013 10:28

1,623 xem

0 Bình luận

(0)

4942 thích

Làng hến Tân Phú bên bến sông Tam Kỳ (TP. Tam Kỳ, Quảng Nam) những ngày này vắng lặng đến quạnh lòng bởi giờ chẳng phải là mùa cào hến, và làng nghề một thời nhộn nhịp bây giờ cũng chẳng còn mấy ai làm nghề nữa. Cái nghề vốn nhiều nặng nhọc cũng đang bấp bênh theo con nước vơi đầy này.

Bến sông còn lại làng nghề

Buổi trưa, làng hến vắng người, chỉ có mấy chú vịt chao mình trên mặt nước. Bên bến sông, một chị phụ nữ chừng 35 tuổi vẫn ngồi cặm cụi bên mẻ hến, cố đãi cho được những con hến cuối cùng. Chị cho biết, nghề hến xuất hiện ở thôn An Lạc này lâu lắm rồi. Có thời gian cả làng đi cào hến, nhưng bây giờ làng hến chẳng còn mấy ai!. Sau lưng người phụ nữ ấy, một đoạn bãi sông Tam Kỳ trải đầy vỏ hến, chứng tích cuộc mưu sinh nhọc nhằn dầm mình trên nắng, dưới nước của những người dân nơi đây. Mấy chiếc ảng to dùng để chao hến nằm chơ vơ cạnh những đống vỏ hến.

Con sông Tam Kỳ đã bao đời gắn với nghề cào hến

Nghề cào hến ở Quảng Nam tập trung từ tháng 3 đến tháng 8 âm lịch, nước sông cạn, con hến cũng sinh sôi nảy nở sau một mùa mưa. Trong từ điển ẩm thực của người Quảng Nam, hến xào xúc bánh tráng là món không thể thiếu. Hến có quanh năm, nhưng "rộ mùa” chủ yếu từ tháng 3 đến tháng 8 âm lịch. Tháng 3, mùa nước sông cạn, con hến qua một mùa mưa cũng sinh sôi nảy nở nhiều và đó là dịp để người làm nghề ven sông xứ Quảng nhộn nhịp một mùa làm thêm trên sông nước.

Người dân ở đây không biết nghề cào hến đã có từ bao giờ, nhưng trẻ con lớn lên đã biết cào hến, đãi hến bán cho nơi khách. Ngày xưa làng Tân Phú nổi tiếng nhất Quảng Nam với nghề cào hến, bởi chất lượng hến ở đây vô cùng đặc biệt. Con hến được tận dụng để chế biến nhiều món ăn như hến xào, nấu canh ngon tuyệt, nước luộc hến ngọt lịm, còn vỏ hến dùng để nung vôi. Con hến chỉ nhỉnh hơn đầu ngón tay út, lại nằm dưới đáy sông nên công việc xúc hến khá vất vả.

Một người đàn ông chừng hơn 50 tuổi thấy khách lạ cũng từ trong nhà bước ra tiếp chuyện. Thấy tôi hỏi về nghề cào hến của làng, ông thủng thẳng kể rằng, ngày trước làng ông sống được là nhờ con hến. Chẳng biết có phải vì dòng sông này yên bình hay không mà hến ở đây nhiều đến thế, cào quanh năm không hết. Chỉ cần mang cào ra, sau một lát là có đầy một thúng hến. Người trong làng cũng vì thế mà chẳng khi nào phải đói.

Nhọc nhằn cào hến bên sông

Để có thể "vào nghề”, yêu cầu đầu tiên với người làm nghề là phải thạo bơi lội và giỏi chịu lạnh. Đồ nghề chỉ có một chiếc ghe nhỏ, một bàn cào bằng tre và vài chiếc rổ mắt thưa. Cào hến chóng mất sức do phải ngâm mình trong nước nên đi theo nhóm là lựa chọn hàng đầu của các "thợ cào”. Từ xưa đến nay, đàn ông trong làng có nhiệm vụ ra sông cào hến, còn phụ nữ ở nhà rửa, đãi sạch hến rồi đem vào lò nấu. Nấu xong bóc nhân hến, làm sạch nhiều lần trước khi đem bỏ cho các chủ quán bán hàng ăn. Ruột hến được bán từ 7.000 - 10.000 đồng/kg. Còn mỗi cân vỏ cũng được bán với giá 700-1.000đồng/kg. Vất vả là thế nhưng một buổi dầm nước trên sông, người làm nghề cào hến có thể kiếm được khoảng 30.000 - 50.000 đồng.

Nỗi buồn của dòng sông

Anh Nguyễn Xuân Nhớ, 45 tuổi, người đã có thâm niên 25 năm cào hến, kể: "Lội nước lâu, bị chuột rút là điều đáng sợ nhất đối với người làm nghề cào hến. Rồi cả những bệnh ngoài da khi phải ngâm cả thân mình dưới sông hàng tiếng đồng hồ, trong khi giá trị một buổi lao động cật lực như thế chả được là bao. Trong làng đã có nhiều người, nhất là những người lớn tuổi phải bỏ nghề do các bệnh về xương khớp. Nhưng cha giải nghệ thì con, cháu lại tiếp tục bám nghề, bởi đó là công việc giúp nuôi sống những con người nơi đây”.

Thời gian gần đây, nạn hút cát trộm dưới lòng sông đã khiến cho những người làm nghề cào hến trong làng thất nghiệp. Lòng sông chảy yên bình tự bao đời, vậy mà nay bỗng dưng có những xoáy nước, những hố sâu bất chợt khiến nhiều thợ cào hến lâu năm kinh nghiệm như ông Bạch, ông Thịnh trong làng gặp tai nạn bất ngờ, phải từ bỏ nghề cào hến. Người dân đã nhiều lần gửi đơn thư kiến nghị lên các ngành chức năng yêu cầu cấm các đơn vị hút cát dưới lòng sông. Thế nhưng thư đi mà không có tin lại.

Trong cái chòi nhỏ lợp lá dừa, bên lò nấu hến chưa kịp tàn tro, chị Vũ Thị Hồng sắp lại mấy cân hến và nước hến vào chiếc giỏ xách ni lông, chuẩn bị mang ra chợ bán. Hỏi chị sao mang bán ít thế, chị trầm ngâm một lúc rồi chép miệng: "Còn đâu mà cào nữa chú! Được chừng ni mỗi ngày là mừng lắm rồi! Chắc cũng đến bỏ cào mất thôi! Sống đâu được với ghe cào này nữa mô chú...! Ngày trước, cả làng đều đi cào hến. Nhưng hiện giờ chỉ còn 7 hộ chuyên nghề cào hến, một số làm thêm nghề nông, chứ bu không nghề hến ni là thả tay đói dài chú ơi!

Tôi từng đến Cồn Hến bên dòng sông Trường Giang, thuộc TP Tam Kỳ, cũng đã về xóm Hến ở thôn Đông Hòa, xã Hòa Châu, huyện Hòa Vang, thành phố Đà Nẵng nhưng đều thấy quanh đi quẩn lại thì nghề cào hến vẫn chỉ là cái nghề qua ngày. "Nghề ni cực lắm, nhưng vì miếng cơm hằng ngày nên phải làm. Chỉ đàn ông mới đi cào thôi, nhưng có khỏe chi thì lội riết một chặp năm, sáu vòng là cẳng giò muốn đớ giò rồi”.

Chia tay làng hến, câu nói của ông Tư cứ ám ảnh tôi mãi: "Chỉ cần nghe tiếng rao nơi đường làng, chạy ra mua 1.000 - 2.000 nghìn đồng hến là đã nấu được bữa canh, thêm ít nữa là có món cháo, món hến xào để cùng nhau nhâm nhi chén rượu nhạt cũng thú lắm chú ạ!. Có lẽ vậy, dẫu đời hến còn nhiều khốn khó, nhưng vẫn còn chút nét đẹp nhân gian giữa thôn xóm yên bình, như cái tên của làng bao nhiêu năm qua vẫn yên vui là thế!

Theo aidoanket

Danh mục bài viết Du lịch Ẩm thực