Nhớ nồi "cá sứt môi" của mẹ

Xa quê Kỳ Sơn, Nghệ An đã 4-5 năm nay nhưng mỗi dịp ghé thăm nhà, tôi đều hí hửng cùng mẹ vào bếp làm những món mà ngày bé chúng tôi vẫn thường ăn. Những đĩa nộm cải hoa, măng đắng quẹt mắm tôm, thịt lợn nướng, nồi cá kho tương bần…, tất cả đều gần gũi và thân quen mà nhiều khi xa nhà, chỉ thấy hình ảnh thôi là đã bồi hồi.

Giữa vô vàn những món ăn “cây nhà lá vườn”, tôi bỗng nhớ nồi cá sứt môi kho nghệ. Có lẽ, với nhiều người, tên gọi cá sứt môi nghe thật lạ lẫm nhưng với chúng tôi, loài cá ấy lại quá đỗi quen thuộc.

Tên của cá sứt môi bắt nguồn từ đặc điểm của nó: phần môi trên bị tách làm đôi. Số lượng loài cá này thì nhiều vô kể, quanh năm suốt tháng đều đầy sông. Cá sứt môi thường sống trong những khe đá dọc hai bên sông. Để bắt được chúng, tôi và lũ bạn thường dùng chài vây bên ngoài, sau đó, dùng một chiếc gậy chắc chắn lật những cục đá lớn đi. Lúc đấy, lũ cá sứt môi mới chịu chui ra và dĩ nhiên là bị… mắc lưới.

Cá sứt môi quyện đủ vị: cay, mặn, ngọt nên ăn rất tốn cơm

Mỗi lần chúng tôi đi bắt cá về, những con cá sứt môi được mẹ lựa cho vào nồi đầu tiên. Thường thì cá sứt môi kho nguyên con, hoặc nếu con to bằng cán dao thì mẹ cắt làm đôi.

Cá được xếp ngay ngắn trong chiếc nồi đất (quê tôi còn gọi là nồi bù), nêm đầy đủ gia vị gồm mắm, muối, ớt, mật mía và tất nhiên không thể thiếu nghệ tươi giã nhỏ. Quê tôi còn dùng cả tương bần kho cá nên món cá lúc nào cũng đậm đà vị mặn.

Nồi cá kho nghệ bấy giờ được đun trên bếp củi, rực than hồng nên miếng cá bao giờ cũng đượm mùi lửa, rất thơm. Cá sứt môi quyện chặt đủ vị: cay, mặn, ngọt nên ăn rất hao cơm.

Nhiều lúc xa nhà, tôi nhớ nồi cá sứt môi kho nghệ của mẹ da diết. Nhưng ở chốn thành thị, khó có thể kiếm được mớ cá sông tươi ngon như ở nơi chôn rau cắt rốn.

Hôm nay, được ăn lại bát cơm cá sứt môi kho mẹ do chính tay mẹ nấu, tôi như được sống lại những ngày xưa...