Nhức Đầu Và Vấn Đề Ăn Uống

Nhức đầu là một trong những vấn đề về sức khoẻ mà chúng ta thường gặp. Có nhiều nguyên nhân dẫn đến nhức đầu trong đó chế độ ăn uống cũng có thể gây nhức đầu trực tiếp hoặc tao thuận lợi cho bệnh xuất hiện

Ở mức độ nhẹ nhất, nhức đầu có thể biểu hiện là cảm giác châm chích. Nhức đầu nặng có thể khiến người bệnh không còn khả năng tư duy, làm việc. Tuy vậy, phần lớn các trường hợp nhức đầu không phải là biểu hiện của một bệnh nghiêm trọng. Nhưng nếu xuất hiện một kiểu nhức đầu mới, bạn nên đi kiểm tra sức khoẻ để tìm nguyên nhân.

Những kiểu nhức đầu thường gặp

Có 3 kiểu nhức đầu thường gặp: nhức đầu kiểu căng, nhức nửa đầu và nhức đầu kiểu cụm. Trong đó, nhức đầu kiểu căng là dạng đau đầu thường gặp nhất. Chúng thường đi kèm với căng cơ ở đầu, cổ và vai, với biểu hiện đau đầu âm ỉ, liên tục, kéo dài từ vài giờ đến vài ngày. Người bệnh thường mô tả như bị ép lại từ dải băng quấn quanh đầu, giống như khi mang một cái nón chật.
Nhức nửa đầu ít gặp hơn đau đầu kiểu căng, và thường gặp ở phụ nữ hơn nam giới. Nhức nửa đầu thường biểu hiện thành cơn ngắt quãng, có thể tái phát trong nhiều năm. Khi đang trong cơn nhức, người bệnh có thể cảm thấy buồn nôn, tăng nhạy cảm với ánh sáng và âm thanh, mắt mờ, thấy chấm sáng, dải sáng trong mắt… Một số người bị thường xuyên có thể biết những triệu chứng báo hiệu cơn nhức đầu sắp đến. Nhức đầu kiểu cụm ít gặp hơn 2 kiểu nhức đầu trên, và thường xảy ra ở nam giới hơn là phụ nữ. Nhức đầu kiểu cụm thường xuất hiện đột ngột với tâm điểm quanh một mắt, kèm chảy nước mắt, và có thể bị nghẹt mũi cùng bên mặt. Cơn nhức đầu thường khoảng 45 phút, có thể có vài cơn trong ngày và tái phát trong vài tuần, vài tháng, rồi biến mất trong một thời gian cũng vài tuần, vài tháng cho đến khi một cụm nhức đầu xuất hiện lại.

Chế độ ăn uống

Mặc dù vẫn chưa có các nghiên cứu mang tính kết luận về mối liên quan giữa việc ăn uống và nhức đầu, nhưng người ta cũng thấy có một số loại thức ăn có thể làm khởi phát cơn nhức đầu nhiều hơn các loại thức ăn khác.
Một số thực phẩm chứa tyramine có thể kích hoạt một dây chuyền phản ứng trong cơ thể dẫn đến co một số mạch máu trong não, tiếp sau đó lại có phản ứng ngược lại làm dãn mạch máu. Chính chuỗi sự kiện này dẫn đến triệu chứng nhức đầu.Tyramine là sản phẩm trung gian của quá trình chuyển đổi tyrosine (một acid amin có trong nhiều loại protein) thành epinephrine (một hormone có hoạt tính cao được sản xuất bởi phần tuỷ của tuyến thượng thận). Các loại thực phẩm có hàm lượng tyramine cao có thể kể gồm thịt cá trích, gan gà, đậu phộng, phô- mai, đặc biệt là phô-mai cứng
Thịt đã qua chế biến như hot dog, xúc xích, thịt xông khói có chứa hàm lượng cao nitrate. Nitrate sẽ bị khử thành nitrite bởi nước bọt và vi khuẩn đường ruột. Vào cơ thể, nitrite gây dãn mạch dẫn đến nhức đầu, đỏ bừng mặt.
Bất cứ gia vị nào cũng có thể khởi phát cơn nhức đầu. Cơ chế nói chung chưa rõ, nhưng có thể liên quan đến sự nhạy cảm mùi vị ở một số người, nhất là một số gia vị có mùi hăng. Chẳng hạn như nước xốt salad là hỗn hợp các gia vị, do đó nó cũng gây nhức đầu trong nhiều trường hợp.
Caffeine là một chất kích thích có trong tự nhiên, được dùng trong một số loại thức ăn và nước giải khát. Caff eine có thể là một chất có sẵn, hoặc được bổ sung thêm trong cà phê, trà, cô-ca, một số thức uống nhẹ và trong cả một số loại thuốc giảm đau hay điều trị đau nửa đầu. Caff eine là chất co mạch nhẹ, có tính kích thích, đã được sử dụng có hiệu quả trong điều trị giảm đau và nhức đầu. Tuy nhiên, caff eine có hiện tượng dội ngược sau khi sử dụng, do đó người bệnh nhức đầu cũng không nên lạm dụng nó. Người bệnh nhức đầu có thể dùng tối đa 200mg mỗi ngày; nhưng những người bị nhức đầu thường xuyên nên tránh dùng caff eine hoàn toàn.
Chất cồn (ethanol) có trong các thức uống như rượu, bia, có thể gây nhức đầu thông qua một vài cách thức. Đầu tiên, nó là chất dãn mạch trực tiếp và dẫn đến nhức đầu. Bên cạnh đó, ethanol còn có tính lợi tiểu, khiến bài tiết nhiều lượng muối, vitamin, chất khoáng ra khỏi cơ thể qua nước tiểu. Uống nhiều ethanol có thể Tyramine Ethanol Chất Tyramine, Ethanol có trong thực phẩm là 2 trong những nguyên nhân gây nhức đầu gây mất nước và mất thăng bằng các chất trong cơ thể. Ngoài ra, thức uống chứa cồn còn có thể chứa một số phụ chất nhằm tạo tính đặc trưng của nó; những chất này lại cũng có thể gây nhức đầu nếu được tiêu thụ với lượng nhiều.
Như vậy một số loại thực phẩm có thể là nguyên nhân gây nhức đầu trực tiếp hoặc tạo thuận lợi cho cơn nhức đầu xuất hiện. Những người bị nhức đầu thường xuyên nên tìm hiểu để phát hiện tính nhạy cảm của cơ thể mình đối với những loại thực phẩm nào, từ đó có những biện pháp hạn chế trong bữa ăn và sinh hoạt hằng ngày.

TS. LÂM VĨNH NIÊN (Giảng viên trường ĐH Y dược TP. HCM)