Mía Quảng

Ngoài con sông lớn Trà Bỗng, Trà Câu, Trà Khúc, sông vệ ở Quảng Ngãi đã tạo thêm trên 100 công trình thủy lợi sẽ đảm nhiệm tưới cho 50 ngàn ha ruộng mía mặc dù Quảng Ngãi vùng nắng nông hàng năm có tới 2500 giờ nắng. Nhưng nước và triển vọng của nước sẽ làm toại nguyện nỗi khát khao nghìn đời của bà con trồng mía.

Sau chiến dịch Tây Nguyên, Cây mía lại trở về chốn cũ tuy vẫn giống cây cổ truyền nhưng vì hàng chục năm tạm ngừng sản xuất nên nhà nông được dịp vui sướng như mở cờ. Mía như rừng, trùng trùng xanh suốt bãi bỡ từ nguồn chí biểu.

Hàng ngàn chiếc chòi canh mọc lên tua tủa. Từ canh hai đến chiều sẫm, đứng che kìn kịt từ các lò đường vọng lên đều đều. Một mùa mía dồn dập hiếm có. Sau khi trả công thợ và các khoản chi phí nhà nào cũng có ít nhất từ 30 đến 50 "muỗng" đường nặng tới 30kg/muỗng.

Ai có dịp sống ở Quảng Ngăỉ, ngoài cái thú thưởng thức nước chè hai tinh thơm lúc nửa buổi, cứ tang xắt lát ngào đường vừa độ chín vàng, sẽ còn cái khoái nữa là món chim mía ram, kẹp với bắp chuối chát non xát thật mỏng chấm mắm thấm, phải nói “hết ý”.

Vào khoảng tháng ba tháng tư là mùa chim mía rô, người ta đi hùa chim vui lắm, có lúc được cả mẻ lưới, đầy nghẹt, hàng vài nghìn con có dư. Giờ không còn nhiều như trước. Nhưng chim mía vẫn là đặc sản cổ truyền hấp dẫn đối với người dân Quảng Ngài.

Đường bông đúng “mác” của nhà nghề, cũng như đá, đập không dễ vỡ ngay, nhưng bỏ vào nước tan tức khắc và rất thanh thơm, mùi thơm lâng lâng dìu dịu gợi nhớ những kỷ niệm một thời khó quên.

Còn nghề kẹo gương, đường phèn, đường phối thì phải nói nhiều người tài hoa đến độ như xiếc. Kẹo gương trong hệt pha lê và giòn tan, nhưng để được lâu rất khó vỡ, tất cả đều từ “nước mía trong.

Cây mía đối với đất Quảng Ngãi là sự hiện hữu của một truyền thống văn hóa lâu đời, xứng đáng “lên ngôi”, lãnh sứ mệnh mũi nhọn trên mặt trận chiến đấu mới này. Cần có nhiều giống mía thích hợp với điều kiện sinh thái môi trường để ngoài việc bảo đảm năng suất, chất lượng còn phân bổ được thời gian trên bình diện của tỉnh, hạn chế tình trạng dồn ứ, ảnh hưởng hoạt động của nhà máy và thời vụ công sức của nông dân trồng mía.

Nhà máy đường Quảng Ngãi tuy hiện đại nhưng đã đến thời nắng xế, làm sao kham nổi vùng mía đầy sức xuân kia bạt ngàn sải cánh và như vậy lẽ đương nhiên phải mọc lên nhiều lò ép thủ công sẽ thêm khó khăn trong quản lý.