Hạt dổi

Những ai đã có dịp lên Tây Bắc và thưởng thức những món ăn của người Thái chắc hẳn sẽ không bao giờ quên loại gia vị lạ, cay cay, thơm thơm và ngai ngái mùi núi rừng của mắc khén.

Mắc khén nghĩa là quả của cây khén, một loại cây thân gỗ, mọc tự nhiên trong những khu rừng ở Tây Bắc. Cây khén ra hoa vào dịp cuối xuân và đậu quả thành những chùm nhỏ. Đến cuối mùa hè, người ta đi thu hái mắc khén bằng cách trèo lên cây hoặc dùng câu liêm với lên kéo những cành nhỏ có quả rơi xuống, buộc thành từng túm đem phơi nắng cho khô mang ra chợ bán hoặc gác trên gác bếp để dùng dần. Người vùng cao thường lấy hạt làm các món chấm ăn cùng măng luộc, thịt cá nướng hoặc làm gia vị tẩm ướp. Khi dùng mắc khén, hạt của nó sẽ được nướng lên bằng lửa than cho thơm, sau đó đem giã nhỏ như hạt tiêu nên vì thế mắc khén còn có tên là hạt tiêu rừng Tây Bắc. Cũng có nơi người dân thích ăn cả hạt, hạt mắc khén có vị hơi cay lại thơm mát mùi tinh dầu mà nhiều người bảo là nghiện, không thể thiếu nó trong mỗi bữa cơm.

Nhiều món ăn Tây Bắc như cá pỉnh tộp, măng lay chấm chéo, thịt gác bếp nhờ có hương vị mắc khén mà món ăn thêm phần hấp dẫn. Có thể nói đây là một trong những loại gia vị độc đáo mà núi rừng Tây Bắc đã ban tặng người dân nơi đây, góp phần làm cho ẩm thực Việt Nam thêm phần phong phú.