Rượu quốc lủi làm mê mẩn cả ngài cố

Xuân 1973, Hiệp định hòa bình Pa-ri về Việt Nam được kí kết. Nhà nước ta mời Tiến sĩ Hen-ri Kít-xinh-giơ, Cố vấn đặc biệt của Tổng thống Hoa Kỳ sang thăm Thủ đô Hà Nội.

Những ngày ở Hà Nội, ngài Cố vấn được mời tới thăm Khâm Thiên đổ nát, viếng đài tưởng niệm hương hồn những thường dân vô tội bị bom B52 Mỹ hủy diệt (tháng 12-1972) thăm Viện Bảo tàng Lịch sử. Cố vấn Kít-xinh-giơ được Chính phủ ta mời tiệc. Ngài Cố vấn thân mật hỏi đồng chí Lê Đức Thọ: "Thưa ngài, tôi có thể được biết trước thực đơn không" - đồng chí Lê Đức Thọ nói: "Đó là các món đặc sản của chúng tôi" - "Thưa ngài… có món RTC không?" (rượu, thịt chó). Đồng chí Lê Đức Thọ cười vui vẻ nói: "Bữa nay chúng tôi chiêu đãi ngài cơm tám, gò chả". Ngài cố vấn hỏi tiếp: "Trong bữa có loại rượu được nút bằng lá chuối khô mà các ngài gọi là "quốc lủi" không"? Rất vất vả, ông ta vừa nói, vừa ra hiệu để diễn tả cái từ "quốc lủi". Cố vấn Lê Đức Thọ trả lời: "Nếu Ngài thích thứ rượu đó”. Cố vấn Kít-xinh-giơ nói ngay "Tôi nghe người Nga hết lời khen thứ rượu đó. Họ gọi là Vốt-ka Việt Nam…"

Thế là tiệc chiêu đãi khách quốc tế hôm ấy không thể thiếu "quốc lủi". Nhưng "quốc lủi" bữa ấy lại không phải là rượu Vân - Bắc Ninh mà là "nếp cái hoa vàng" - Thái Bình. Những chai rượu dân dã nút lá chuối khô được bày bên những chai rượu quý quốc tế. Vừa tợp một hớp khai vị, Ngài Cố vấn đã khen hết lời về chất ngọt êm của rượu. Không giấu diếm, ông ta nói đã thưởng thức rất nhiều loại rượu quý của các nước Tây, Tầu. Nhưng chưa thứ rượu nào lại ngọt êm, thơm như "quốc lủi" Việt Nam. Trong không khí vui vẻ, Ngài Cố vấn đề nghị đồng chí Lê Đức Thọ giải thích sao lại gọi là "quốc lủi". Đồng chí Thọ nói: "Thời chiến, Nhà nước cấm người dân nấu rượu để dành lương thực phục vụ chiến trường. Nhưng ngày lễ, tết, đặc biệt là Tết nguyên đán cổ truyền và Quốc khánh 2-9 bà con vẫn nấu vụng một vài nồi để dùng. Có nhà dùng không hết đã giấu diếm bán ra thị trường gọi là “quốc chui”, “quốc lủi”. Từ này đối lập với từ "quốc doanh" vì ở Việt Nam lương thực và hàng hóa đều do Nhà nước quản lí, gọi là "Quốc doanh" - "Hay! Hay!". Ngài Cố vấn khoái trá cười phá lên. Những tưởng chỉ là lối khen xã giao của nhà "ngoại giao" quốc tế, bất ngờ Ngài Cố vấn thật lòng nói với đồng chí Lê Đức Thọ nếu có quà thì cứ cho ông "vài can"… "quốc lủi" để về Mỹ ông khoe với bạn bè và làm quà cho người thân. Lại vui miệng, Ngài Cố vấn hỏi giá tiền một lít rượu. Đồng chí Thọ cho biết giá tiền (thời đó). Ngài cố vấn nhẩm tính quy ra đô-la rồi bỗng vỗ đùi thốt lên: "Rẻ quá!…". Không khí bữa tiệc càng thêm vui vẻ, hiểu biết lẫn nhau.