Cai sữa cho con

Đã 2 năm từ khi bé Bin bắt đầu cai sữa, nhưng mẹ bé - chị Phương (tổ 18B- Tân Mai, Hoàng Mai, Hà Nội) vẫn nhớ như in "chiến dịch" cai sữa cho bé. "Nếu chị của Bin chỉ mất 3 ngày gửi về bà nội để quên ti mẹ thì Bin mất đến nửa năm với 4 lần cai lên cai xuống!"- chị Phương hóm hỉnh nói: Bin được 18 tháng tuổi, rất "nghiện" ti mẹ. Do điều kiện hay phải đi công tác, sau khi tìm hiểu kinh nghiệm từ anh chị em đồng nghiệp, chị Phương quyết tâm cai sữa cho Bin. Bắt đầu là việc chị gửi Bin về bà ngoại 3 ngày "kiên quyết" không gặp. Đến ngày thứ 4, gặp lại mẹ, Bin gào khóc và đòi ti mẹ bằng được. Không cam lòng, chị Phương lại cho con bú.

2 lần tiếp theo, chị áp dụng "chiêu" bôi cloroxit, dầu cao hay dùng băng dính vào đầu ti nhưng vẫn không ăn thua vì đến ngày thứ 3, bé "bắt bài" và ăn vạ mẹ, gào khóc suốt đêm, mọi thứ lại như cũ. Hạ quyết tâm, đến lần thứ 4, đúng sinh nhật 2 tuổi của Bin, chị hóa trang lem luốc bầu ti. Mỗi lần bé lật áo mẹ đòi ti, chị lại "ra vẻ" nhăn nhó kêu đau, cùng cả nhà hô "đắng lắm, sợ lắm". Bin cũng thức giấc nhiều lần trong đêm, thương con, sữa mẹ về cương cứng cả ngực trong khi con thì khát sữa đòi lại không được bú. Con khóc, mẹ khóc nhưng nhất quyết không cho ti nữa. Cứ bế bé vỗ về, hát khe khẽ, xong bật điện lên cho bé nhìn thấy ti xanh thật, rồi cho bé uống ít nước. Sau 4 đêm, bé Bin thôi quấy khóc, không đòi ti mẹ, "chiến dịch cai sữa dài kỳ" kết thúc bằng một giấc ngủ trọn vẹn cho cả nhà!

Không chỉ mẹ Bin mà nhiều bà mẹ khác cũng gặp khó khăn khi cai sữa cho bé yêu. Chị Phương kể: Chị có người bạn cũng quyết định cai sữa cho con nên đã gửi bé 20 tháng về nhà ngoại một tuần. Chị làm theo lời mẹ dặn: Nhất định không được vắt sữa đi vì càng vắt càng ra sữa, sau hơn 1 ngày, chị căng tức bầu vú rồi lên cơn sốt. Chị phải xin nghỉ làm, mua thuốc giảm đau về uống nhưng vẫn không đỡ.

Theo bác sĩ sản phụ khoa Lê Thị Kim Dung, Trung tâm Y tế lao động (Hà Nội), đây là những trường hợp do cai sữa không đúng cách, do đó, có thể bị tắc tuyến sữa, viêm, sưng đầu vú, hoặc bị áp xe vú, nhưng không phải là nguyên nhân gây ung thư vú như một số lời đồn thổi!

Chuẩn bị cho cả mẹ và bé

Theo PGS.TS Nguyễn Thị Lâm - Phó Viện trưởng Viện Dinh dưỡng Quốc gia: Cùng với việc bổ sung dinh dưỡng cho trẻ, việc chuẩn bị tâm lý trong thời kỳ cai sữa cũng đóng một vai trò quan trọng. Bú mẹ, bé không chỉ nhận được nguồn dinh dưỡng dồi dào, mà còn là sợi dây vô hình gắn kết mẹ và bé. Bé cảm nhận sự ấm áp, an toàn trong vòng tay mẹ. Nếu đột ngột cai sữa, bé không thích ứng được, sẽ có những biểu hiện như khóc lóc, tỉnh giấc ban đêm, chán ăn, quấy phá... Do đó, cần cai sữa từ từ, bằng cách giãn dần các lần bú, ví dụ bình thường bé bú 7-8 lần/ngày, nay có thể giảm xuống còn 3-4 lần. Thay vào đó là tăng dần các bữa ăn dặm trong ngày cho bé, đồng thời kết hợp cho bé ăn ngoài bằng các loại sữa thay thế thông thường như sữa bột, sữa hộp, sữa đặc hay sữa bò. Với sữa, nên cho bé tập ăn bằng thìa.

Cai sữa không khoa học không chỉ ảnh hưởng đến nhịp sinh học, mà còn có thể phát sinh những ảnh hưởng không tốt cho tâm lý trẻ. Điều này càng đáng lưu ý với những trẻ có thời gian bú mẹ lâu và không được bổ sung những thức ăn phụ kịp thời. Cần phải tạo cho bé niềm tin rằng: Cai sữa chứ không "cai mẹ". Khi bé đã quen với hơi mẹ ngày đêm, việc cách ly mẹ (do gửi người thân, hoặc không ngủ cùng bé) rất dễ khiến cho bé cảm giác hụt hẫng, cô đơn, sợ hãi. "Do đó, theo tôi, thay vì "trốn tạm thời", mẹ vẫn nên gần gũi bé nhưng không được cho bé sờ ti, hay cho con bú mà hãy thay thế bằng các loại thức ăn bé khoái khẩu, hoặc hướng bé đến các thú vui khác"- BS Dung chia sẻ.

Từ trước đến nay, nhiều biện pháp cai sữa được "truyền khẩu" trong dân gian và hiện tại nhiều người áp dụng là bôi những vị thuốc đắng hoặc cay lên đầu núm vú, "hoá trang" các màu, dán băng keo... để đánh lạc hướng hay làm giảm dần thói quen bú sữa mẹ của bé. Mỗi phương pháp có thể hiệu quả với bé này nhưng lại vô hiệu với bé kia. Tuỳ từng bé để áp dụng bởi trong nhiều trường hợp, những bé yếu bóng vía, nhạy cảm, hoá trang không khéo có thể làm bé bị tổn thương, sốc, sợ hãi... hoặc phản ứng tiêu cực. Có bé không chỉ sợ ti mẹ mà còn sợ luôn cả mẹ, xa cách mẹ.

Các chuyên gia y khoa đều khẳng định: Không có thời điểm nào cố định cho "sự kiện trọng đại" này, cũng như dấu hiệu để cai sữa cho bé. Ngành y tế khuyến cáo: Nếu mẹ khỏe, không có bệnh tật truyền nhiễm thì nên cho trẻ bú mẹ từ lúc sinh ra đến khi 24 tháng tuổi; Bắt đầu từ tháng thứ 6, cho bé ăn dặm. Không nên cai sữa quá sớm (trước 1 tuổi) ngoại trừ những trường hợp bà mẹ bị các bệnh mãn tính, bị lao, phổi hay HIV... Không cai sữa cho trẻ trong thời kỳ nắng nóng hay thời tiết khắc nghiệt, chuyển mùa. Không cai khi bé đang có vấn đề về sức khoẻ, nhiễm khuẩn, hay suy dinh dưỡng...

Cai sữa đối với một số bé rất dễ, nhưng nếu gặp phải trường hợp "khó bảo", bà mẹ trẻ cũng phải xác định tâm lý kiên trì, nhẫn nại và quyết tâm. Những ngày đầu khi mới bắt đầu cai, bé rất hay quấy khóc, không nên chỉ vì xót con khóc mà lại cho bé sờ ti hay bú lại. Điều này rất dễ gây nên tình trạng "tái nghiện" và rất khó cai cho lần khác.

Nếu bé có những phản ứng quá tiêu cực, hoặc mẹ nhận thấy biện pháp không thích hợp, nên dừng ngay và để dành lần sau. Trong một số trường hợp, nếu bà mẹ khi cai sữa cho con thấy cương tức ngực quá, có thể băng ngực hoặc dùng thuốc nội tiết làm giảm tiết sữa. Tuyệt đối không được tự tiện dùng thuốc giảm đau mà cần có ý kiến của bác sĩ. Có thể nặn sữa, nhưng không được nặn hết và không nặn thường xuyên bởi càng nặn, càng thông thì sữa càng ra.