Thanh mát thức uống nhà quê

Một buổi chiều nắng oi ả, khi tôi còn đang mải miết lang thang trên những con phố cổ Hà Nội. Bỗng có cụ già, tay cầm chiếc quạt nan, miệng món mém nhai trầu khệ nệ bên những chiếc ấm đất nung và vài chiếc ghế nhựa bày lộn xộn ở vỉa hè: “Nóng quá, vào uống bát nước vối cho mát con, nước vối của bà thơm và mát lắm…!”

>>Cát Linh - "Phố" của trà bát bảo

Nước vối

Ấn tượng từ những chiếc ấm đất nung đặt ngay ngắn dưới chân bàn khiến tôi tò mò. Thì ra đó là những ấm đựng trà, mỗi ấm là một loại trà với những đặc trưng và công dụng khác nhau. Mới nghe tên của một số loại trà, chúng dường như có phần là lạ, ngồ ngộ, nhưng khi nhấp một ngụm nước vối thì tôi lại hoàn toàn bị cuốn hút. Sức hấp dẫn đó không chỉ bởi cái vị thanh mát và ngọt dịu, mà còn ở câu chuyện của những loại lá làm nên những thứ nước uống đã đi vào lòng người bao thế hệ và trở thành một phần không thể thiếu để tạo nên nét đặc biệt của hồn quê.

Người nhà quê giản dị, chân chất và mộc mạc, nhưng không vì thế mà những đồ uống của họ kém phần tinh tế. Thức uống thông dụng nhất là trà xanh, rồi nước vối, nước nhân trần hay chè bát bảo… tất cả đều mang những hương vị và đặc trưng riêng.

Chè xanh

Kia là những lá trà tươi xanh được các bà, các mẹ vẫn lựa mua trong các phiên chợ quê về hãm với nước mưa đun sôi và đựng trong những chiếc ấm tích, ấm đất nung để trà giữ được độ nóng lâu và có được vị xanh ngon cần thiết. Người ở quê uống trà xanh vừa là để giải khát, vừa là để cho tỉnh táo hơn và cũng có khi chỉ để cho vui miệng. Nhưng, đã có không ít người ở những vùng quê thành bình đó lại “nghiện” thứ nước này như người ta vẫn nghiện rượu, một ngày không được nhấm nháp thì như thiêu thiếu đi điều gì đó.

Đâu đó lại là thứ nước vối ngọt nhẹ và thanh mát được làm từ những lá vối và nụ vối mọc trong những cây sau nhà toả bóng mát rợp cả khu vườn. Bóng người phụ nữ bên những tà áo nâu lại cẩn thận hái những lá vối, nụ vối mang về làm ra thứ nước uống có thể chữa được nhiều loại bệnh và giải nhiệt trong mùa hè. Nước vối đựng trong những cái ấm đất, ấm tích, rót ra chiếc bát mộc mạc. Màu nâu vàng trong vắt của nước vối quyện trong hương thơm mát khiến cho những câu chuyện bên manh chiếu ở mỗi vùng quê thêm phần thi vị.

Nhân trần

Và, còn nữa những bát trà nhân trần hay những chén trà bát bảo mà người nhà quê vẫn ưa dùng trong những ngày hè oi bức. Chúng được lựa chọn từ nhiều loại thảo mộc khác nhau để cho ra thứ nước uống vừa ngọt, vừa thanh lại mát… Tất cả đều được chứa đựng trong những vật dụng hết sức dân dã, quê mùa nhưng lại toát lên nét đẹp, quyến rũ đến lạ.

Chúng luôn theo chân các bác nông phu ra đồng trong những ngày mùa để làm dịu đi cơn khát khi hè về. Những giọt mồ hôi cứ lấm tấm rơi, chắt thứ nước nhà quê đó ra chiếc bát sành cũ kỹ, nhấp từng ngụm và từ từ cảm nhận cái vị chan chát, ngòn ngọt, thanh thanh khiến cho lòng người dịu lại và bao mệt nhọc dường như cũng vơi đi.

Chè mạn

Cuộc sống đang ngày một phát triển, người ta quen dần với những thức uống sang trọng, tiện lợi và đắt tiền chốn thị thành. Những thức uống nhà quê cũng dần đi vào quên lãng. Nhưng ở đâu đó trong những quán cóc ven đường, quán lá chốn thôn quê, người ta vẫn dễ dàng bắt gặp những chiếc ấm tích nhẹ nhàng rót ra bát nước làm mát dịu tâm hồn người. Chúng như một phần không thể thiếu để tạo nên cái hồn trong những vùng quê Việt.