Rum – Vua cocktail miền nhiệt đới

Đến đầu thế kỷ 20, khi được pha chế vào cocktail thì cả những kẻ quý tộc châu Âu danh giá nhất cũng phải thèm thuồng. Cũng tương tự như bao loại rượu khác, không ai biết chính xác vì sao lại có tên gọi này. Một câu chuyện đáng tin hơn cả, ấy là từ “rum” xuất phát từ tiếng Anh “rumbullion” có nghĩa là sự ồn ào, náo nhiệt.

Một du khách đã viết khi đến thăm vùng biển Ca-ri-bê năm 1672: “Người ta tạo ra một thứ rượu uống nặng hơn vang và còn gọi là “ rum bullion”. Theo một cách hiểu khác, rum xuất phát từ “saccharum”, tiếng Latin có nghĩa là đường. Nhà máy rum lâu đời nhất được biết đến được thành lập năm 1663 có tên Mount Gay Distilleries Ltd. Năm 1749, nhà máy thứ hai được xây dựng có tên Appleton of Jamaica. Năm 1765, nhà máy rum thứ ba ra đời với tên gọi St Jame ở Martinique. Trong khi đó, hãng whisky lâu đời nhất là Strathisla Distillery (quê hương của Chivas Regal) được xây dựng năm 1786. Rõ ràng rum là thứ rượu mạnh (spirit) “cổ xưa” nhất.

Chúng ta đang nói về một sản phẩm của cây mía. Vốn chẳng xa lạ gì với người dân Việt Nam. Mật và nước ép từ thứ cây đã có đến 2000 năm tuổi này được dùng để làm ra rượu rum. Tất nhiên là có lên men và chưng cất, lọc như whisky hay cognac. Người tìm ra châu Mỹ, tức là Chistopher Columbus, cũng không thể ngờ rằng cái thứ cây ông mang theo đến Tân thế giới trong chuyến đi lần thứ ba của mình (thế kỷ 15) lại có thể có nhiều lợi ích đến thế. Để rồi những năm 1600, rum, hay còn goi là rhum hoặc ron, tràn vào châu Âu theo chân những thủy thủ và những tên cướp biển. Trong khoảng 300 năm, hải quân Anh cung cấp một “tửu phần” gọi là “tot” (tương 2 ly nhỏ) hàng ngày cho thủy thủ để bảo đảm sức khỏe. Mỗi năm, những người đi “khai hóa” châu Mỹ uống hết khoảng 55 triệu lít rum. Quả là không hổ danh “loại rượu mạnh lâu đời nhất” (theo nhiều người đồng ý). Vậy điều gì hấp dẫn ở thứ rượu “nước mía” này vậy?

Nguyên nhân đầu tiên góp phần làm rum được phổ biến rộng rãi chính là nhờ các thủy thủ (và cả những tên cướp biển nữa) trên những chuyến tàu dài ngày trên đại dương. Họ thích rum hơn bất kể thứ uống nào khác vì sau khi uống loại rượu đến từ châu Mỹ này, họ không còn bị các cơn sóng làm cho nôn nao. Ngay lập tức, bia và các loại đồ uống khác bị họ xếp xuống hàng thứ yếu. Hầu như trên boong tàu nào cũng có sẵn một chai rượu rum. Hình ảnh những tên cướp biển tay lăm lăm súng gươm nhưng nách vẫn cắp chặt một chai rum cũng phổ biến không kém. Các thủy thủ già không còn đi biển được nữa thì ngồi trầm ngâm nhìn ra khơi xa, nhấp từng ngụm rum trong nỗi luyến tiếc thời oanh liệt.

Bản thân rum đã rất dễ uống do hơi có vị ngọt. Nếu được pha vào cocktail, nhất là những loại cocktail pha nhiều nước hoa quả thì có thể khẳng định rằng đây là sự kết hợp hoàn hảo nhất, dễ chịu nhất cho những người mới làm quen với cocktail. Có lẽ cũng vì nguồn gốc nhiệt đới của nó. Trong những cuốn sách cocktail, rum luôn chiếm phần lớn các trang về tropical – nhiệt đới. Người châu Á rất thích uống Piña Colada (rum, nước dứa, nước dừa), vừa giải khát, bùi bùi khó tả. Nói chung, chúng ta không nên phân tích nhiều, cứ uống thì sẽ hiểu rõ nhất. Cũng như gặp một cô gái đẹp vậy, không thể nào nói cô ta đẹp về mũi hay môi, mắt. Sự hòa quyện chính điều là làm nên vẻ đẹp. Những vẻ đẹp khác được sáng tạo là các loại Daiquiry, Planter’s Punch, Mojito v.v. Bartender mặc sức sáng tạo ra hàng nghìn loại khác nhau.

Tại các vùng biển Ca-ri-bê như Puerto Rico,Trinidad, Jamaica, Barbados, rum được lên men từ mật mía, sau đó chưng cất sẽ ra loại rượu trong suốt. Độ cồn có thể lên tới 57 độ. Thành phần này chỉ có thể đóng chai được sau một số công đoạn làm cho vị dễ uống hơn. Người ta gọi là rum trắng – white rum, light rum hay silver rum. Loại nay thích hợp để pha những loại cockaitl có nhiều nước hoa quả tươi như Piña Colada, Daiquiry…

Sau đó, rum trắng có thể được ủ trong thùng gỗ sồi (loại đã từng được dùng để ủ whisky) từ 6 tháng đến 2 năm để cho ra đời một loại rum có màu vàng sẫm và nhiều mùi vị hơn gọi là rum vàng – golden rum hay “oro” rum. Chúng thường được uống với đá hoặc dùng để pha chế những loại cocktail uống nóng như toddy (rum, chanh, đường, nước nóng).

Nhiều năm tuổi và thường đắt hơn cả là loại rum được ủ lâu hơn trong thùng gỗ sồi, có loại lâu đến 30 năm. Những loại này ít khi dùng để pha cocktail mà được uống bằng ly cognac. Người ta thường uống sau bữa ăn và chúng cũng có hương vị hơi giống brandy. Đây là thứ rượu đáng dùng để nhâm nhi lúc hút xì gà Cuba nhất.

Ngoài ra còn có một số loại rum khác được đóng chai sau khi đã pha thêm các hương vị khác nhau vào như Malibu (có vị dừa), uống cũng rất hấp dẫn, tuy có hơi ngọt. Chủ yếu dùng để thêm hương vị vào một số loại cocktail. Nếu có cơ hội, bạn hãy thử uống những loại rum này với nước dứa hoặc nước cam, khi đó sẽ nhận thấy rằng vị ngon của chúng chẳng nên mất công tả lại bằng giấy bút làm gì!

Hiếm khi thấy ai vào quán chỉ để gọi rum uống không, tuy vẫn có. Đa số gọi Rum và Coke, hay còn gọi là Cuba Libre (Cuba tự do). Chỉ cần rum, thêm đá và một lát chanh, rót Coca vào, thế là đã được một ly cocktail nghiêm chỉnh. Đất nước Cuba tồn tại được trong khi bị Hoa Kỳ cấm vận một phần là nhờ thuốc xì gà La Habana nổi tiếng và cây mía. Vì người Mỹ không được uống rum Cuba do lệnh cấm vận nên họ phải mua từ Puerto Rico (chiếm tới 80% lượng rum tiêu thụ tại đây). Còn Cuba thì bán rum cho tất cả những nước nào muốn mua trên toàn thế giới.

Thôi nói nhiều làm gì! Nào, cùng nâng cốc vì một “Cuba tự do”!

Lê Tiến Đạt (Phong Cách Việt)