Củ dền
Giá trị dinh dưỡng
Củ dền hay củ dền đỏ là một trong nhiều loại củ cải ngọt và là loại củ được trồng nhiều nhất tại Bắc Mỹ, Trung Mỹ và Anh Quốc. Củ dền có hai màu: tím than và đỏ thẫm, vỏ đen xù xì. Trong tự nhiên cũng có hai dạng củ: củ dền dài và củ dền tròn. Khi cắt ngang củ thấy ruột củ có nhiều khoang đậm nhạt khác nhau tạo thành các vòng tròn đồng tâm.
Sở dĩ dền có màu đỏ là nhờ hợp chất hỗn hợp tự nhiên betacyanin (đỏ) và betasanthin (tím) cấu thành từ hóa tính thực vật. Rễ màu đỏ thẫm của củ dền được chế biến bằng cách luộc, nướng, nấu canh để ăn như rau củ nấu chín, hoặc có thể dùng làm salad sau khi nấu và thêm dầu và giấm hoặc cũng có thể ăn sống, ép nước. Lượng lớn củ dền sản xuất thương mại được xử lý bằng cách đun sôi và khử trùng hoặc muối dưa. Ở Đông Âu, súp củ dền ví dụ như món borsch là một món ăn rất phổ biến. Trong ẩm thực Ấn Độ, củ dền xắt nhỏ, nấu chín, tẩm gia vị cũng là một món ăn thêm thông thường. Củ dền màu vàng được trồng với quy mô rất nhỏ phục vụ tiêu dùng gia đình. Phần lá xanh bên trên của củ cũng ăn được. Cách chế biến phổ biến nhất là luộc và hấp, khi đó nó có mùi vị và bề ngoài giống như rau chân vịt .
Công dụng
Tăng cường hệ miễn dịch: Các vitamin và chất dinh dưỡng trong củ dền đỏ được chứng minh giúp tăng cường hệ miễn dịch và chống nhiễm trùng. Dưỡng chất từ củ dền giúp kích thích sự oxy hóa của các tế bào, sản sinh ra những tế bào máu mới. Nước ép củ dền có màu đỏ thẫm này có tác dụng rất tốt trong việc hòa tan những chất kết tụ canxi vô cơ mà các chất kết tụ này gây xơ cứng các động mạch. Hàm lượng cellulose giúp bài tiết được dễ dàng. Uống nước ép củ dền thường xuyên sẽ giúp giảm được chứng táo bón mãn tính.
Chất sắt trong củ dền tốt cho thành phần cơ thể: Củ dền đỏ chứa nhiều vitamin C và chất sắt – là các thành phần rất tốt cho cơ thể. Vitamin C trong củ dền đỏ giúp tăng lượng chất sắt được hấp thụ. Nhưng cách dễ nhất để có thể hấp thụ nguyên lượng sắt trong củ dền đỏ là hãy uống nước ép dền.
Giúp bạn tươi trẻ, phòng ngừa stress: Củ dền có nhiều vitamin A, B, C, PP, các chất khoáng và acid amin. Uống hàng ngày một ly nước ép củ dền, bạn sẽ bù đắp được nhu cầu về vitamin B9 và magie.
Củ dền cũng rất tốt cho người bị gout: Gout (đặc trưng bởi sự viêm đau của các khớp, đặc biệt là ở bàn chân và bàn tay, và các cơn đau khớp là kết quả của hàm lượng axit uric trong máu lên cao và sự bồi đắp của các tinh thể urate quanh các khớp): Một căn bệnh mà có thể được chữa trị rất hiệu quả bởi tính năng tẩy sạch của củ dền.
Cách chọn
Chọn những củ dền chắc và vỏ bên ngoài không bị nhăn. Củ dền với đáy tròn thì ngọt hơn củ dền với đáy phẳng. Ăn củ dền tươi (sống) để tận hưởng hương vị ngon của nó. Không nên dùng lửa to khi nấu củ dền vì nhiệt độ cao làm mất các chất dinh dưỡng thiết yếu.
Lưu ý khi sử dụng
Người có tiền sử bị sỏi thận chứa oxalate nên hạn chế ăn củ dền hoặc uống nước ép.
Nước ép củ dền rất mạnh, không nên uống quá nhiều, đặc biệt là nếu cơ thể bạn chưa quen với nó. Đối với người mới bắt đầu uống, hãy ép nửa củ dền loại trung bình mỗi tuần một lần, từ từ tăng lên ép nguyên củ mỗi tuần một lần. Nước ép củ dền này rất mạnh cho nên có thể gây ra chóng mặt trong quá trình tẩy sạch khi chất độc đang được loại bỏ. Quá trình này có thể gây ra khó chịu trong người nhưng không có gì phải lo lắng. Trong thời gian này, uống nhiều nước cũng để bài tiết chất độc ra.
Nước củ dền có thể tác hại nếu dùng để pha sữa; do vậy không được dùng nước củ dền để pha sữa.
Nhiều bà mẹ hay dùng nước củ dền để pha sữa cho trẻ vì cho rằng nước củ dền bổ cho máu. Điều này hết sức nguy hiểm, nhất là với trẻ dưới 4,5 tháng tuổi, vì có thể gây ngộ độc. Ngộ độc có liên quan đến rau củ là ngộ độc chất nitrate có trong thành phần một số loại rau củ, trên lâm sàng gây ra hội chứng tăng Methemoglobin trong máu (viết tắt là MetHb) làm cho trẻ biểu hiện xanh tím và nếu không cấp cứu kịp thời có thể dẫn đến tử vong. Để đảm bảo sức khỏe, phòng tránh ngộ độc cho trẻ nhỏ, các bậc cha mẹ cần lưu ý, tuyệt đối không cho trẻ dưới 6 tháng tuổi ăn, uống nước củ dền.