Nhớ cốm hộc

Người ta đun đường với nước trong các chảo lớn. Ban đầu, chỉ dùng đường thẻ, sau muốn cho đẹp mắt và bán có giá hơn, các chủ lò cốm chuyển qua dùng đường cát trắng. Khi đường gần "tới", thời điểm mà chỉ người làm có tay nghề mới biết, người ta cho vào chảo những miếng gừng và thơm nhỏ cắt lát, giã dập để cốm có mùi vị cay, chua dìu dịu, ai ăn rồi sẽ nhớ mãi.

Tiếp theo là công đoạn đóng cốm. Người ta dùng ván gỗ đóng các khuôn cốm giống như khối vuông có cạnh khoảng hai phân nhưng hai mặt rỗng. Sau khi cho cốm vào hộc, người đóng dùng một miếng gỗ ép chặt xuống cốm cho bằng phẳng. Cốm được lấy ra xếp vào một tấm phên lớn rồi đem phơi nắng.

Thuở còn bé, tôi rất mê cốm hộc. Cứ đến ngày 23 tháng Chạp, thế nào tôi cũng theo mẹ đi chợ tết để nhắc mẹ mua, dù chưa có năm nào mẹ quên. Mẹ không mua cốm trong chợ mà dắt tôi ra con đường bên hông chợ, nơi các bác nhà quê ngồi bán cốm hộc xếp. Mẹ bảo cốm của những người này vừa làm xong, đem bán ngay nên thơm ngon hơn cốm của những người trong chợ. Bao giờ mẹ cũng mua cả chục bịch cốm bỏ vào một cái túi lớn. Tôi sung sướng và hãnh diện xách nó theo bên mẹ suốt cả buổi chợ. Biết tôi thích cốm, nên vừa đốt vàng mã cúng ông Táo xong, là mẹ dễ dãi làm ngơ cho tôi lén lấy một bịch cốm chạy ra ngoài vườn ngồi ăn. Tôi cứ loay hoay nhẩn nha ngồi "gặm" cả giờ chưa hết. Ăn xong, tôi chạy vào nhà bếp chiêu một ly cối nước vối là no "kềnh", bụng căng phình đến độ trưa chẳng còn thiết ăn cơm.

Năm nay, về quê được ăn lại cốm hộc thuở nào, những kỷ niệm ngày xưa lại ùa về. Tôi thầm nghĩ, tết năm nay dù bận bịu thế nào tôi cũng bỏ ra một buổi về Xuân Phong, một xã của huyện Hàm Thuận, cái nôi của nghề làm cốm hộc Phan Thiết ngày xưa, để mua vài chục bịch cốm mang về cúng tết và chia sẻ cho bè bạn. Hình dung hình ảnh những bịch cốm hộc quen thuộc đủ màu sắc, đậm đà hương vị quê nhà bày trên bàn thờ xen cạnh đĩa ngũ quả, cặp bánh tét, trái dưa hấu... lung linh trong làn khói thơm dìu dịu của mấy cây nhang trầm, lòng tôi chợt rộn niềm vui.

(Phạm Kim Nhung)