Thực phẩm chức năng - giải pháp tất yếu của cuộc sống

Thực phẩm chức năng đang dần dần có chỗ đứng trong thị hiếu tiêu dùng của người dân, không chỉ trong ngày Tết. Thực phẩm chức năng (TPCN) là xu hướng chung của các nhà khoa học khi nói về thức ăn của con người trong tương lai. Hiện nay, nhờ những thành tựu mới của công nghệ sinh học (CNSH) , người ta đã tạo ra các loại thực phẩm - thuốc hay còn gọi là TPCN (functional food).

Các loại sản phẩm bổ dưỡng bảo về sức khoẻ không khác gì mấy so với thuốc chữa bệnh dạng viên uống. Chúng nằm ở ranh giới giữa thức ăn và thuốc chữa bệnh, được nhà sản xuất gọi là dược phẩm dinh dưỡng (nutraceutics) hay thực phẩm bổ sung dinh dưỡng (food suplement). Nhiều chuyên gia dinh dưỡng cho rằng “thức ăn của con người trong thế kỷ XXI là thực phẩm chức năng” bởi vì chúng đảm bảo đủ calo, sạch, có các hoạt chất sinh học tự nhiên cần cho sức khoẻ và sắc đẹp, không chỉ tạo cho con người khả năng miễn dịch cao, chống sự lão hoá, tăng tuổi thọ, mà còn giúp phòng chống được một số bệnh.

Trở về với thiên nhiên

Những hoạt chất sinh học từ động vật, cây cỏ, vi sinh vật…trong thành phần TPCN được các hãng sản xuất đưa ra thị trường quảng cáo rất kêu như chế phẩm từ vây cá mập làm tăng khả năng miễn dịch cho cơ thể, chế phẩm từ thịt rùa có khả năng chống tai biến mạch máu não. Một số thực phẩm chức năng có chứa các hoạt chất sinh học cần cho hoạt động của cấu trúc não bộ, chống oxy hoá, chống lão hoá được bào chế từ selen hữu cơ, carotenoid, các vitamin A, C, E, alinxin, zingerol…và các tiền hormone steroid (từ động vật), có tác dụng khử các gốc tự do, kích hoạt các enzym kháng oxy hóa trong cơ thể…

Trên thị trường của chúng ta đã có không ít loại thực phẩm chức năng của nước ngoài nhập khẩu đã cung cấp cho cơ thể các nguồn bổ sung vitamin, khoáng chất. Hiện nay, các công ty dược phẩm đã nghiên cứu tạo ra rất nhiều chế phẩm TPCN vì nước ta có thế mạnh về tài nguyên sinh học nhiệt đới và kinh nghiệm phong phú của y học dân tộc.

Từ việc sử dụng bột cóc làm thuốc chống bệnh còi xương cho trẻ em, việc sử dụng côn trùng và các động vật rừng với mục đích bổ dưỡng và làm thuốc chữa bệnh, đến việc sử dụng nhiều loại sản phẩm biển có giá trị dinh dưỡng cao, dược liệu quý, có tác dụng hồi xuân, cường lực…Kho tàng kinh nghiệm này không ngừng được bổ sung từ thế hệ này qua thế hệ khác trong quá trình lao động sản xuất, chinh phục thiên nhiên và đang được y học hiện đại soi sáng, chứng minh.

Thế giới hiện đại đang có xu hướng quay về với các hợp chất thiên nhiên có trong động vật và cây cỏ, khai thác kinh nghiệm y học cổ truyền và nền văn minh ẩm thực của các dân tộc phương Đông, hạn chế tối đa việc đưa các hoá chất vào cơ thể - thủ phạm của các phản ứng phụ, quen thuốc, nhờn thuốc. Xu thế này cùng với những thành công bước đầu đã đạt được cùng với những tiềm năng to lớn của đề tài nguyên sinh học là những cơ sở quan trọng để chúng ta đẩy mạnh nghiên cứu, sản xuất các loại TPCN - một lĩnh vực có nhiều triển vọng.

Phòng bệnh hơn chữa bệnh Các nước phát triển có xu hướng ưa chuộng các TPCN hơn là dùng thuốc

Theo quan điểm phòng bệnh hơn chữa bệnh, các hãng thuốc lớn đang chuyển sang sản xuất TPCN để có đối tượng tiêu thụ lớn hơn vì không chỉ người bệnh mà ai cũng có thể dùng các TPCN với mục đích tốt đẹp mà nhà sản xuất thường quảng cáo. Doanh thu hàng năm của các loại TPCN ngày càng tăng lên. Tại các nước trong khu vực, việc ứng dụng CNSH trong sản xuất thuốc và TPCN đang được quan tâm đặc biệt và có nhiều thành công trong việc nâng cấp công nghệ y dược cổ truyền thành công nghệ cao.

Một số TPCN do Việt Nam sản xuất như Pantocrin từ nhung hươu sao, rượu Tam xà, rượu Tắc kè, rượu Hải sâm…được sản xuất bằng công nghệ enzym, chất lượng cao, được người tiêu dùng trong và ngoài nước ưa chuộng vì chúng có tác dụng kích thích tiêu hoá, tuần hoàn, bổ dương, trị thấp khớp. Một số sản phẩm từ tài nguyên sinh vật rừng và biển đã được sản xuất dưới dạng viên nang, viên nén, dung dịch uống…trên dây chuyền hiện đại tại nhiều xí nghiệp dược phẩm trong nước. Các sản phẩm này là kết quả nghiên cứu nghiêm túc của các chương trình khoa học và công nghệ do các viện nghiên cứu, các trường đại học trong nước tiến hành. Đó là các chế phẩm nhuận gan, lợi mật, tạo máu, dưỡng não, sáng mắt, tăng cường sinh lực…đang được nhiều người tiêu dùng ưa thích. Các sản phẩm này hoàn toàn có thể thay thế hàng ngoại nhập.

Thực phẩm chức năng - xin mời bạn thưởng thức

Tuy nhiên, TPCN chắc chắn không thể thay thế cho bữa cơm gia đình của người Việt Nam. Mặc dù rất tiện lợi và đáp ứng nhu cầu dinh dưỡng cũng như chăm sóc sức khỏe, nhưng TPCN không phải là những món ăn theo đúng nghĩa của nó. Người ta có thể dùng nó trong những trường hợp đặc biệt khi không thể tổ chức được một bữa ăn truyền thống, nhưng nó không thể là nghệ thuật ẩm thực của tương lai. Người ta ăn không chỉ để cho no, cho khoẻ mà còn là thưởng thức hương vị món ăn và chiêm ngưỡng sự khéo léo của người nội trợ. Nhiều món ăn của người Việt thực sự là những bức tranh sinh động chỉ có được từ chiều sâu văn hoá cộng đồng của nền văn minh Đông Nam Á.

Chắc chắn ngày Tết của người Việt Nam, không ai lại mời khách đến nhà để cùng nhau uống mỗi người vài viên thuốc được quảng cáo là đầy đủ năng lượng, các vitamin, khoáng chất và chất chống lão hoá. TPCN chỉ là gia vị cho một cuộc sống đã được đầy đủ về mọi mặt. Không có một loại TPCN nào có thể thay thế chiếc bánh chưng trên bàn thờ gia tiên của các gia đình Việt Nam trong những ngày vui Xuân, đón Tết.

Một số loại TPCN hiện nay được quảng cáo một cách thái quá khiến cho nhiều người đã tốn rất nhiều tiền để mua lấy niềm hy vọng chữa khỏi một số bệnh nan y. Thực ra, TPCN như đã nói ở trên, chỉ có tác dụng nhất định trong những trong một số trường hợp và chỉ có tác dụng hỗ trợ trong việc chữa bệnh khi cơ thể cần tăng cường một số chất cho chu kỳ sinh học. Viên thuốc TPCN chưa và không bao giờ có thể thay thế cho bữa cơm gia đình của người Việt Nam, chúng ta trân trọng nó bởi đa số các TPCN được gắn liền với các ý tưởng tốt đẹp mà lời chúc đầu năm mới thường được người ta chúc tụng, đó là sức khoẻ, tươi trẻ và tuổi thọ.

Vì vậy, các sản phẩm TPCN được người Việt coi như những món quà Tết đầy ý nghĩa. Đó cũng là nét mới của ngày xuân hiện đại, khi con người đang dần quen với thức ăn nhanh, với những chuyến bay dài trong không gian mang theo niềm tin và khát vọng tiến lên những hành tinh xa xăm, chinh phục vũ trụ bao la. Trên những con tàu vũ trụ đó, chắc chắn các loại TPCN sẽ có vị trí rất quan trọng trong bữa ăn để các nhà du hành có sức khỏe khám phá những hành tinh mới.

Theo ThS. Lê Quốc Anh