Bánh trôi bánh chay trong tâm thức người Hà thành

Với mỗi người dân Hà thành, Tết Hàn thực hay còn gọi là ngày Tết bánh trôi bánh chay, ngày Tết ngọt ngào, giản dị nhất trong năm diễn ra vào ngày mùng 3 tháng 3 âm lịch, khi đất trời hòa trong tiết Xuân ấp áp với cái nắng và gió mới.

>>Hà Nội nồng ấm bánh trôi tàu

Từ trước đó hàng tuần, người dân Hà Nội ra chợ chọn mua gạo nếp, đỗ xanh, cân đường kính, trăm đường phên, đôi lạng vừng hạt, bột đao và có thể thêm một quả dừa mang về nhà và bảo quản cẩn thận. Ngày Tết này chỉ cần có thế, giản dị mà không kém phần ý nghĩa.

Và không khí đầm ấm chuẩn bị cho lễ cúng ngày Tết Hàn thực được mỗi gia đình thắp lên qua các khâu như ngâm đỗ, xay gạo. Chẳng cầu kì hay phức tạp lắm, nhưng tất cả đều phải rất chu đáo, cẩn thận bởi đó cũng là sự thể hiện tâm thành của mỗi người dân Việt đối với ngày Tết cổ truyền – Tết Hàn thực. Từng khâu trong quy trình làm bánh trôi bánh chay đều được các bà các mẹ truyền dạy từ bao đời.

Những mẩu đường phên hình vuông nhỏ, màu nâu sẫm không chỉ để làm nhân bánh, mà nó còn trở thành “hồn cốt” của mỗi viên bánh trôi

Nhào bột cho dẻo, mịn, viên thành những viên nhỏ đều bằng viên bi. Đặt từng mẩu nhỏ đường phên vào giữa viên bột, vê tròn cho kín

Đôi bàn tay khéo léo, thoăn thoắt của mẹ của chị nặn từng viên bánh. Sau đó thả vào nồi nước đang sôi chờ sẵn. Bánh nổi lên là chín. Vớt ra và thả ngay vào chậu nước lạnh, không thì bánh vỡ nước, mất ngon

Còn bánh chay thì cầu kỳ hơn một chút. Đậu xanh xay vỡ, ngâm cho những hạt đỗ lóc hết vỏ, rồi đồ chín, giã nhuyễn cùng với đường kính trắng. Một chút vừng hạt rắc nhẹ lên trên bề mặt hay những sợi dừa nạo nhỏ cũng làm tăng thêm dư vị cho món bánh chay.

Chừng chục viên bánh trôi xếp chung trên chiếc đĩa nhỏ. Ba viên bánh chay trong một bát chiết yêu. Tất cả đã hoàn tất và sẵn sàng cho mâm cỗ cúng ngày Tết Hàn thực. Tuy ngày Tết này chỉ diễn ra một ngày là mùng 3 tháng 3 âm lịch hàng năm, nhưng dư âm và ý nghĩa mà nó đem lại thật sự rất lớn trong lòng mỗi người dân Việt nói chung và người Hà thành nói riêng.

Bánh trôi bánh chay là hai thứ bánh đặc biệt riêng có của người Việt Nam. Và, ngày nay tuy xã hội hiện đại, cuộc sống có nhiều thứ đổi thay nhưng những giá trị văn hóa, nét đẹp truyền thống của tục làm bánh trôi bánh chay trong ngày Tết Hàn thực vẫn được lưu truyền qua các thế hệ của người dân Hà thành.