Cốm gọi hương thu

Sáng thu, khi hương đêm còn đọng trên ngọn cỏ, đi dưới lòng đường Hà Nội trong cái tấp nập hối hả của phiên chợ sáng chợt thấy vang lên trong tâm tưởng nét nhạc Trịnh “Mùa cốm xanh về thơm bàn tay nhỏ / Cốm sữa vỉa hè thơm bước chân qua”….

>> Triết lý mùa thu
>> Hương thu tháng 10

Cốm không phải là đặc sản riêng của Hà Nội, trên thực tế nơi đây cũng không phải là quê hương đầu tiên của cốm nhưng chỉ có người Hà Nội mới khiến món quà ấy trở nên thanh tao, thánh thoát bởi cách ăn của “người Tràng An thanh lịch”. Nhà văn Băng Sơn đã từng viết “Ăn cốm là nhai từ từ, khoan thai, từng hạt ngọc xanh mà dẹt, mềm mà thơm, ngọt mà mát. Không thể ăn cốm mà xới vào bát rồi lùa như ăn bún, ăn phở. Người Hà Nội ăn riêng cốm, ăn một mình cốm để tận hưởng sắc màu, hương vị thanh thoát, tao nhã…”.

Cốm nhâm nhi từng hạt đã ngon, nhưng nếu biết cách kết hợp thì mới làm dậy thêm hương vị đặc trưng của cốm. Ăn cốm không thể thiếu nước chè, mà chè móc câu Thái Nguyên là đứng đầu bảng. Người Hà Nội có rất nhiều cách thưởng thức cốm nào chè cốm, xôi cốm, bánh cốm, chả cốm nhưng có lẽ cốm Vòng ăn với hồng chín mới đích thị là khác biệt, tạo nên sự độc đáo trong ẩm thực dân tộc. Nhà văn Thạch Lam đã có lần miêu tả “Cái màu xanh tươi của cốm như ngọc thạch quý, màu đỏ thắm của hồng như ngọc lựu già. Một thứ thanh đạm, một thứ ngọt sắc, không gì thú vị bằng”. Quả đúng như thế, trái hồng chín mọng, đỏ au hòa quyện với vị bùi, thanh của cốm khiến người ăn thích thú đến ngỡ ngàng.

Trái hồng chín mọng, đỏ au hòa quyện với vị bùi, thanh của cốm khiến người ăn thích thú đến ngỡ ngàng...

Cốm Hà Nội có nhiều loại: Cốm Vòng, cốm Lủ, cốm Kẻ Mẩy. Nhiều người cho rằng, phải chăng cốm Hà Nội có được màu sắc và hương thơm truyền kỳ như ngày nay cũng là bởi nó gắn liền với mùa thu dịu ngọt. Bởi thế, khi nhắc tới mùa thu Hà Nội không ai là không nghĩ tới cốm đầu tiên. Hình ảnh cô hàng xén hiền dịu với chiếc nón trắng ngần, ngồi bên thúng cốm xanh thơm ngát, ủ lớp lá sen đã đi vào thơ ca, hội họa như một biểu trưng cho thu Hà Nội.

Cốm có thể ăn lai rai, nhâm nhi cả ngày nhưng thú vị nhất vẫn là ăn vào buổi sáng khi sương thu còn lẩn khuất, khi bụng còn rỗng.  Lúc này, cốm vừa ra lò còn tươi ngon, phảng phất mùi lửa lại quyện hương lá sen thấm đẫm hơi sương. Người ăn nhẩn nha từng hạt cốm dẻo dai mà như gói cả mùa thu trong tấm lá, như đang “nuốt chửng” cả tinh hoa trời đất.

...những hạt ngọc của đất trời sẽ vun đắp thêm cho lứa đôi hạnh phúc

Không cao sang, không bắt mắt, cốm là thứ quà ăn chơi, ăn không lấy no nhưng nó lại là món không thể thiếu trong mâm tráp kết duyên đôi lứa. Phải chăng người ta tin rằng, những hạt ngọc của đất trời đó sẽ vun đắp thêm cho lứa đôi hạnh phúc?

Thu đến, thu đi, đất trời có nhiều biến đổi song cốm vẫn xanh màu xanh tinh túy như gọi thu, nhắc thu...

Gió heo may về, một mùa thu nữa lại đến. Hà Nội vào thu vẫn đẹp, thậm chí còn đẹp hơn, trong hơn, tinh khiết hơn. Với nhiều người, mùa thu là mùa hoa sữa, là những cơn gió se lạnh, nhưng với tôi mùa thu chỉ thực sự đến khi trên phố thấp thoáng cốm với lá sen, lá ráy, với cọng rơm vàng còn vương mùi lúa mới. Thu đến, thu đi, đất trời có nhiều biến đổi song cốm vẫn xanh màu xanh tinh túy như gọi thu, nhắc thu ….