Xôi bắp đậu xanh của ngoại 

TTO - Miền núi cao nơi tôi công tác những ngày đầu đông thời tiết khắc nghiệt bất thường. Lạnh thấu xương. Mưa ào ạt. Mưa làm trôi đất, lở núi. Lở luôn buổi hẹn cuối tuần về với mệ ngoại, về với ngôi nhà luôn thơm phức mùi xôi bắp đậu xanh, “mùi hương” đã nuôi mẹ tôi trưởng thành, cho tôi những kỷ niệm đẹp thuở ấu thơ...

Xôi bắp đậu xanh - Ảnh: M.H.

Khi tôi lẫm chẫm biết đi, mẹ tôi “lỡ kế hoạch” sinh em thứ hai. Nhìn đứa bé đỏ hỏn, khóc oe oe, đứa bé đi chưa vững là tôi đã khóc thét sợ hãi, ngằn ngặt không cho mẹ bồng em. Cả hai đứa trẻ cùng khóc, cùng không ăn, không bú mớm làm mẹ tôi vật vã, kiệt sức. Đành lòng mẹ buộc phải cho tôi về ở cùng ngoại. Cũng từ đó bén hơi mệ ngoại, dù ở đâu, cuối tuần hay dịp lễ tôi lại chạy về với mệ.

Giữa vùng quê miền Trung khắc nghiệt, trời chưa mưa đã lụt, nắng chưa rát đất đã nứt nẻ, với những gia đình thuần nông như nhà ngoại tôi thì bữa đói bữa no là chuyện bình thường. Nhưng với tài xoay xở của mệ, gia đình ngoại tôi không hôm nào phải đứt bữa và những người con của mệ trong đó có mẹ tôi đã được học hành đến nơi đến chốn.

Tuổi thơ đã đi qua, tôi trở về với mẹ, với em của mình và nay đã nhận công tác ở một huyện vùng cao cách xa mệ vài chục cây số. Mỗi cuối tuần hay dịp lễ tôi lại chạy về với mệ ngoại, về với ngôi nhà thơm phức mùi xôi bắp đậu xanh để được thấy mệ cười hồn hậu: “Cha mi, lại về đòi xôi bắp đậu xanh đó à”....

Ngoài công việc chính làm nông, mệ tôi còn bán thêm đồ ăn sáng tại một khu chợ gần nhà. Mệ chọn bán xôi bắp đậu xanh không phải do món này dễ làm, lắm người mua mà bởi nó được làm từ những sản phẩm do chính ôn mệ trồng hằng năm trên thửa đất nhà mình.

Bắp, nếp, đậu xanh, mè... sau khi bán cho các chủ hàng mệ tôi thường chọn các loại bắp hạt to tròn, căng mộng đem phơi dưới những con nắng to và gói cột kỹ càng để dùng làm xôi bắp cho cả năm.

Để làm món xôi bắp đậu xanh, Mệ thường ngâm bắp khô, nếp, đậu xanh vào đầu đêm. 2g sáng mệ đã thức dậy chuẩn bị làm xôi bắp. Mệ cho bắp khô đã ngâm vào nồi nước đang sôi sùng sục luộc khoảng 30 phút, xả qua bằng nước lạnh và dùng tay chà mạnh để những mày bắp được bóc ra hoàn toàn.

Sau đó mệ sẽ cho bắp đã được lột mày vào xửng hấp 2-3 tiếng tùy theo lượng bắp nấu bán mỗi ngày. Khi bắp đã bắt đầu nở bum búp, mệ mới cho nếp đã ngâm từ trước vào trộn đều với bắp và tiếp tục hấp khoảng 1 tiếng nữa cho đến khi bắp và nếp cùng hòa quyện tỏa mùi thơm.

Đậu xanh đãi vỏ được nấu chín. Mệ quết đều tay cho những hạt đậu mịn đều và vo lại thành những khối tròn để dễ cắt lát. Khi những vật liệu chính đã chuẩn bị xong, mệ sẽ tiếp tục rang mè, giã nhuyễn trộn với một chút muối, đường. Hành hương được cắt nhuyễn phi trong dầu ăn rưới lên xôi bắp cho thơm, béo.

Những hạt xôi bắp trắng tinh, nở đều và dẻo - Ảnh: M.H.

Món xôi bắp của mệ có những hạt bắp trắng tinh, nở đều, nếp dẻo, những lát đậu xanh vàng ươm, thơm ngậy, những hạt mè beo béo có thêm vị mằn mặn của muối, ngòn ngọt của lượng đường vừa phải... Tất cả toàn cây nhà lá vườn, được lựa chọn kỹ càng không phải mua ở chợ nên gánh hàng của mệ ngoại tôi luôn đông khách. Trong đó, những vị khách mở hàng đầu tiên trong ngày của mệ ngoại tôi luôn chính là các cậu, các dì và cả đứa cháu ngoại là tôi.

Tôi từng hỏi các cậu dì có ngán xôi bắp của ngoại không và luôn nhận được câu trả lời “Không bao giờ!", bởi nó không phải xôi bắp đậu xanh bình thường mà là tấm lòng của người mẹ làm tất cả vì con.

Mệ ngoại tôi nay đã ngoài 60, các cậu dì tôi đều có sự nghiệp riêng, mệ không còn bán xôi bắp đậu xanh mỗi sáng ở chợ nữa mà chỉ làm một ít bán ngay tại nhà. Món quà sáng xôi bắp đậu xanh của mệ không còn nặng tính mưu sinh nữa mà trở thành niềm vui tuổi già, niềm vui khi nhìn những gói xôi bắp đậu xanh thơm phức do chính tay mình làm luôn được mọi người đón nhận.