Thưởng thức xôi sắn của đồng bào Thái Tây Bắc

Bất cứ ai đã từng được sống cùng người Thái đất Mường Phăng, Điện Biên đều không thể quên hương vị dẻo bùi, ngậy thơm của miếng xôi nấu cùng củ sắn.Sắn bà con đào từ nương về chọn lọc kĩ càng, rửa sạch rồi bóc tách kĩ càng đến khi chỉ còn lõi sắn trắng ngần, mang luộc sơ qua rồi để ráo nước để khi đồ xôi sẽ không bị lẫn vào.

Thóc nếp để đồ xôi cũng là thứ nếp nương óng ả, được bà con người Thái phơi khô, giã bằng cối đạp chân, sẩy sàng chọn lựa nhiều công đoạn để có hạt gạo căng nẩy, cho món xôi dẻo thơm.

Chõ để đồ xôi cũng không dùng thứ đồ kim loại "công nghiệp", dễ làm xôi ướt. Cái chõ này được làm bằng những khúc gỗ có đường kính nhỏ, gỗ mềm đem về cắt khúc, cưa rỗng giữa, tạo dáng đẹp như một đài hoa, thon nhỏ từ dưới lên trên, đáy chõ có hai thanh tre nhỏ để đặt tấm đan thưa đỡ gạo khi cho gạo vào chõ xôi.  Phần chõ lại được đặt trên một cái ninh đồng, thay cho nồi. Dùng loại chõ gỗ có ưu điểm gỗ hút hơi nước lên, xôi chín dẻo, khô. Khi xôi chín bà con đổ xôi ra mâm, dàn mỏng dùng quạt, quạt cho xôi nguội nhanh. Rồi cho xôi vào các "giỏ” đan bằng mây có nắp đậy, có quai treo lên cột nhà. Đến bữa đem ra dùng hoặc đem đi làm nương ăn rất tiện. 

Bản thân xôi sắn đã sẵn vị đậm đà, bùi ngậy của hạt nếp, miếng sắn nên thức ăn kèm cũng chẳng cần cầu kì. Xôi sắn chỉ cần chấm thêm chút muối hay nhâm nhi cùng vài món đồ gác bếp là đã vô cùng thơm ngon. Nhưng người Thái không ăn xôi sắn với thứ muối vừng thông thường mà dùng muối ớt. Sắn bùi, muối mặn, ăn cùng ớt cay lạ miệng, ăn hoài ăn mãi cũng chẳng ngấy ngán. Người Thái ăn xôi sắn bất kể mùa vụ, là món ăn chủ lực trong bữa cơm gia đình hàng ngày.

Qua làn khói mỏng, hương xôi hương sắn quyện lấy nhau, lưu luyến cả khứu giác người thưởng thức. Người miền xuôi nếm xôi sắn miền Tây Bắc, mang theo niềm thương nhớ về chốn thị thành để xôi sắn thành thức quà phố thị được không ít người yêu thích. Xôi sắn miền xuôi đôi khi có thêm chút mỡ mành thơm tho, lúc có nhúm ruốc tơi bông hồng hào. Sự kết hợp có phần "hiện đại" đó lại khiến món ăn trở nên thân thuộc, gần gũi, tạo nên tính kết nối kì lạ của nền ẩm thực dân tộc đáng tự hào.

Theo Depplus